Lời nói đầu

Đối với bất kỳ những ai đã và đang làm việc với hệ thống Linux thì chắc chắn đều thấy sự hiệu quả của nhứng script Bash Shell. Việc sử dụng script Bash shell giúp các công việc lặp đi lặp lại trên Linux được thực hiện hiệu quả, ít sai sót. Tuy nhiên để viết các script Bash shell ngắn, gọn và có thể tận dụng được trên nhiều môi trường thì chúng ta cần có những kiến thức và lượng thực hành nhất định.

Chuỗi bài viết về Bash Shell sau được biên dịch lại từ cuốn Bash Notes for Professionals thuộc bản quyền của trang https://goalkicker.com, đi kèm với những thực hành của mình trong quá trình học về Shell. Hi vọng chuỗi bài đây sẽ giúp các bạn có những kiến thức nền tảng vững chắc về ngôn ngữ script thú vị này.

1. Bash Shell: Hello World

Chế độ Shell tương tác (Interactive Shell)

Chúng ta có thể hiểu đơn giản Shell interactive là dạng sử dụng câu lệnh trực tiếp trên môi trường Unix như ví dụ dưới.

Ví dụ, sử dụng Bash để in ra output là Hello World như sau :

echo "Hello World"
#> Hello World 

Chế độ Shell không tương tác (Non-Interactive Shell)

Thay vì thực hiện từng câu lệnh Bash một. Chúng ta có thể tổ hợp chúng vào một file script và có thể sử dụng lại nhiều lần.

Ví dụ, tạo một script Hello World

• Tạo một file với tên là hello-world.sh

touch hello-world.sh

• Phân quyền thực thi được với câu lệnh

chmod +x hello-world.sh

• Thêm nội dung sau vào script

  #!/bin/bash
  echo "Hello World"
  

  • Dòng 1 : Dòng đầu tiên của script phải bắt đầu với ký tự #!, theo đúng cấu trúc shebang1. Cấu trúc shebang sẽ chỉ cho OS chạy chương trình /bin/bash để thực hiện các nội dung của script. VD : /bin/bash hello-world
  • Dòng 2 : Sử dụng câu lệnh echo để ghi dòng Hello World ra output.
• Thực hiện chạy sript hello-world.sh theo 1 trong 3 cách sau :

  ./hello-world.sh 
  /bin/bash hello-world.sh
  bash hello-world.sh 
  

2. Sử dụng các biến trong Linux

Tạo một file mới tên gọi hello.sh với nội dung bên dưới và cấp quyền thực thi chmod +x hello.sh

Thực hiện chạy sript với cú pháp ./hello.sh. Output mong đợi sẽ là :

Hello, World

Nội dung script như sau :

#!/usr/bin/env bash
who_variable="World"
printf "Hello, %s\n" "$who_variable"

Phân tích từng dòng của script sẽ như sau :

• Dòng 1 : #!/usr/bin/env bash : Cú pháp shebang chỉ ra chương trình cần thực thi với Bash shell
• Dòng 2 : Gán biến who_variable có nội dung là World.
• Dòng 3 :
  • printf : câu lệnh in
  • %s : format chỉ ra rằng biến phía sau phải là dạng string
  • \n : khi có thêm ký tự thì sẽ xuống dòng mới
  • $who_variable : biến được khai báo ở dòng trên

Chú ý : Các biến cần được đặt bên trong dấu "". Để biết thêm tầm quan trọng của việc này, tham khảo (link sau)[https://unix.stackexchange.com/questions/171346/security-implications-of-forgetting-to-quote-a-variable-in-bash-posix-shells]

Ngoài cách gọi trực tiếp biến bằng tên, chúng ta có thể sử dụng biến thay thế là $1. Biến này đại diện cho đối số ở dòng đầu tiên và biến $1 vẫn phải là dạng string.

3. Truyên tham số vào biến với User Input

Các biến còn có thể được truyền vào trực tiếp từ người dùng như sau :

#!/usr/bin/env bash
echo "Xin chao, ban ten la gi?"
read name
echo "Xin chao, $name."

Khi script chạy tới dòng thứ 2, câu lệnh read sẽ đọc dữ liệu truyền vào từ người dùng, sau đó gán dữ liệu đó vào biến name.

Kết quả như sau :

Xin chao, ban ten la gi?
Manh
Xin chao, Manh.

4. Tầm quan trọng của các dấu nháy (quoting) với String

Việc sử dụng dấu nháy rất quan trọng trong việc thể hiện string trong bash.

Có 2 dạng dấu nháy :

• Weak quoting : dấu nháy kép “
• Strong quoting : dấu nháu đơn ‘

TH1 : Weak quoting (nháy kép)

Sử dụng nháy kép khi bạn muốn bash thực thi các biến String được truyền vào. Ví dụ, với script như sau :

#!/usr/bin/env bash
world="World"
echo "Hello $world"

Output hiện ra sẽ là : Hello World

TH2 : Strong quoting (nháy đơn)

Sử dụng nháy đơn khi bạn muốn giữ nguyên nội dung trong dấu nháy. Ví dụ :

#!/usr/bin/env bash
world="World"
echo 'Hello $world'

Output hiện ra sẽ là : Hello $world

Hoặc bạn có thể sử dụng dâu \ để thể hiện đây là một String thông thường.

#!/usr/bin/env bash
world="World"
echo "Hello \$world"

5. Chế độ Debug trong Shell

Để có thể theo dõi quá trình thực thi script nhằm hiểu rõ hơn về cách script thực hiện, hoặc tìm lỗi trong script, chúng ta có thể dùng chế độ Debug.

Để thực hiện việc debug, cần thêm tổ hợp ký tự -x đằng sau các mệnh lệnh run.

Ví dụ 1

Bật mode debug với script hello-world.sh ở phần 1.3 nhằm theo dõi quá trình thực thi script

bash -x hello-world.sh

+ echo 'Xin chao, ban ten la gi?'
Xin chao, ban ten la gi?
+ read name
Manh
+ echo 'Xin chao, Manh.'
Xin chao, Manh.

Ví dụ 2

Bật mode debug để tìm lỗi có trong script hello.sh sau :

#!/bin/bash
echo "Hello World\n"
adding_string_to_number="s"
v=$(expr 5 + $adding_string_to_number)

Output hiển thị sẽ là :

Hello World\n
expr: non-integer argument

Tuy nhiên, nội dung output như vậy là chưa đủ để chúng ta tìm ra lỗi của script. Hãy thử bật mode debug để tìm lỗi :

bash -x hello.sh

+ echo 'Hello World\n'
Hello World\n
+ adding_string_to_number=s
++ expr 5 + s
expr: non-integer argument
+ v=

Có thể thấy do s không phải là một chữ số vậy nên toán tử không thể thực hiện được.

Trên đây là nội dung của Chương 1, hẹn gặp các bạn tại Chương 1 phần 2 vào cuối tuần sau. Xin cảm ơn !